"Geomorfologija Bosne i Hercegovine", dr. Alen Lepirica

Autor knjige, dr. Alen Lepirica, je na zanimljiv način, kroz predavanje i prezentaciju predstavio izdanje koje je plod višegodišnjeg terenskog rada i istraživanja.

„Geomorfologija Bosne i Hercegovine“ prvenstveno je osnovna literatura za nastavni predmet Regionalna geografija Bosne i Hercegovine I i izborni stručni pre¬dmet Reljef Bosne i Hercegovine, koji se slušaju na III i IV godini studija, na Odsjeku za geografiju Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Tuzli. Predstavlja dopunsku literaturu za nastavne predmete: Geomorfologija I, Geomorfologija II i Primijenjena geomorfologija, na II godini studija geografije. Namijenjen je nastavnicima i studentima odsjeka za geografiju Univerziteta u Sarajevu, Sveučilišta u Mostaru i Univerziteta u Banja Luci.

Također, može poslužiti: geolozima, prostornim planerima, urbanistima, klimatolozima, biolozima, hidrolozima, inženjerima šumarstva i građevine, turizmolozima, agropedolozima, organima uprave (opći¬nski i državni nivo), višem vojnom i policijskom kadru, odnosno svima, čiji je angažman i profesionalno opredjeljenje vezano za terene Bosne i Hercegovine.

Posebno je bitno istaknuti aplikativni karakter sadržaja udžbenika koji može imati široku primjenu pri budućim izradama prostornih, regulacionih, urbanističkih planova i elaborata, a sve u cilju racionalnog upravljanja i korištenja prostora naše države.

Ono što ovo izdanje čini posebnim je činjenica da Bosna i Hercegovina nije detaljnije geomorfološki istražena. Autor je, zbog toga, naveo brojne hipoteze o morfogenezi i morfoevoluciji reljefnih oblika, tako da udžbenik umnogome ima obilježje originalnog naučnog rada.
U procesu pripreme i realizacije ovog izrazito složenog zadatka, korištene su brojne geomorfološke metode i konsultovana je opsežna geoznanstvena literatura. Udžbenik je baziran na rezultatima dugogodišnjih terenskih zapažanja i istraživanja geomorfoloških procesa i pojava u područjima širom Bosne i Hercegovine. U udžbeniku su razrađena morfološka i morfostrukturna obilježja terena. Naglašeni su neotektonski utjecaji na genezu, morfoevoluciju i savremenu egzodinamiku reljefa. Izvršena je identifikacija morfogenetskih procesa i reljefnih oblika. Određeni su i opisani genetski tipovi reljefa, te utvrđen njihov prostorni raspored u okviru makrogeomorfoloških regija.

Prezentovana makrogeomorfološka regionalizacija Bosne i Hercegovine zasnovana je na naučnim principima i postavkama kompleksne geomorfološke regionalizacije. Izdvojeno je pet makrogeomorfoloških regija, uvažavajući pri tome morfoevolutivne, strukturnolitološke i orografske kriterije homogenosti područja. Određivanje makroregionalnih granica, bilo je posebno složeno i otežano, u kontaktnim zonama Unutrašnjih, Središnjih i Vanjskih Dinarida. U tim slučajevima, primjenjivan je princip prostornih veza, koji se često koristi u savremenoj geomorfološkoj regionalizaciji. Prethodno spomenuto odnosi se na područja: gorskih uzvišenja Pastireva, Ljubića, Krnjina i Piskavice (Centralni dinarski ofiolitni pojas), planina Plazenice, Stožera i Raduše, masiva Orjena, Banjalučke, Gornjosaničke, Ključke i Jablaničke kotline.

Nadamo se da će rezultati provedene makrogeomorfološke regionalizacije, zajedno sa opisanim geoprocesima i tipovima reljefa, predstavljati osnovu buduće, detaljne geomorfološke karte Bosne i Hercegovine. Time bi se, prvenstveno, zadovoljile potrebe nastave geografije i geologije, zatim geomorfoloških, geoloških i ostalih prirodoslovnih istraživačkih projekata te poboljšao kvalitet prostorno-planerskih studija.

Autor i izdavač se zahvaljuju recenzentima, akademiku dr.sc. Andriji Bognaru i dr.sc. Salihu Kulenoviću, svima onima koji su pomogli izradu ovog udžbenika, a posebno urednici izdanja Enisi Kulašin na nesebičnoj pomoći i promoviranju knjige.